In hoeverre kun je je voorbereiden op een assessment? Vier ervaren recruiters en een selectiepsycholoog geven advies over hoe je voor het assessment kunt oefenen.
1. Zoek uit wat er getest wordt
Informeer van tevoren wat er getest gaat worden. “Het is altijd goed om aan de recruiter te vragen wat er in het assessment getest gaat worden en hoe je je hierop kunt voorbereiden”, zegt corporate recruiter Desirée Markus bij FrieslandCampina. “Wellicht ken je ook iemand die binnen het bedrijf werkt waar je solliciteert die de assessments al eens gemaakt heeft. Die zou ook kunnen adviseren.”
“Bij Deloitte kennen we een online assessment”, zegt senior recruiter Madelon van den Hoven. “Die bestaat uit een persoonlijkheidsvragenlijst en capaciteitentesten. Daarnaast zijn er ook assessments van een dag, die meestal door een assessmentbureau worden uitgevoerd. Daarin worden managementvaardigheden getest via opdrachten en rollenspellen.”
Senior HR adviseur Marlica Ligtelijn van Rabobank Rotterdam: “Er is nooit een vast dagprogramma. Houd er rekening mee dat capaciteitstesten, casussen, interviews en oefeningen elkaar op zo’n dag tamelijk willekeurig kunnen afwisselen.”
2. Zoek uit hoe er getest wordt
Ook de manier waarop een assessment wordt uitgevoerd, kan verschillen. “Er zijn allerlei methoden”, zegt selectiepsycholoog Peter Ambagtsheer van Mentaspex. “Vragenlijsten worden veel gebruikt, bijvoorbeeld om persoonlijkheid, interesses, drijfveren, cultuur of gedrag te meten. Daarnaast zijn er cognitieve tests voor bijvoorbeeld intelligentie. Maar bureaus kunnen ook gebruik maken van praktijkopdrachten, simulaties op de pc – ‘serious games’ – interviews, zelfbeoordeling en ‘peer reviews’.”
3. Onderzoek het bureau dat de assessment uitvoert
Ambagtsheer: “Het is nuttig om na te gaan bij welk soort bureau je wordt getest: is het erkend, gebruiken ze serieuze methoden? Houd in gedachten dat er veel cowboys in dit vak actief zijn die meer aan de eigen portemonnee denken dan aan klant of kandidaatbelangen, zoals zorgvuldigheid. “Volgens Ambagtsheer is het ook goed om te controleren of eventuele testpsychologen zijn aangesloten bij het NIP; alleen dan kun je eventueel achteraf een klacht indienen bij de tuchtcommissie van deze beroepsvereniging.”
4. Assessments oefenen
Je kunt, voor zover mogelijk, assessments voorbereiden en oefenen. “Bepaalde vaardigheden, zoals bijvoorbeeld rekenkundig inzicht, kun je van tevoren trainen”, zegt senior HR-adviseur Esther Baas van Lloyd’s Register EMEA. “Hiervoor zijn verschillende websites die kleine testjes hebben ontwikkeld als oefenmateriaal.”
Van den Hoven: “Misschien is het lang geleden dat je bijvoorbeeld bepaalde rekensommen gemaakt hebt. Als je die van tevoren even opnieuw ziet en oefent, verlies je niet te veel tijd als je de daadwerkelijke test maakt. “Toch zijn er grenzen aan de mogelijkheid je voor te bereiden, aldus Ambagtsheer: “Vertrouw erop dat goede tests geen vragen stellen die huiswerk vergen. Een goede test levert betrouwbare scores op die echt iets meten.”
5. Herlees de vacatureomschrijving
In de vacaturetekst vind je vaak een omschrijving van de persoonlijkheidseigenschappen die gezocht worden in de ideale kandidaat. Baas: “Probeer deze competenties te vertalen naar praktijkvoorbeelden. Dat is een goede manier om te voorspellen hoe deze competenties zullen worden getoetst.”
Ligtelijn: “Er zijn verschillende boeken op de markt waarin je oefeningen en casussen kunt teruglezen die gericht zijn op het testen van competenties. Zorg verder dat je een duidelijk verhaal kunt vertellen over je loopbaan en de keuzes die je daarin gemaakt hebt.”
Overdreven oefenen heeft echter geen zin, aldus Ambagtsheer: “In de praktijk lezen veel mensen ‘doe-het-zelf’ boekjes en vragen ze op internetfora – vaak anoniem – naar ervaringen van anderen. Het is de vraag hoeveel dat helpt. Het voorbereiden van persoonlijkheidstesten moet er in ieder geval niet toe leiden dat je iemand anders nadoet die volgens jou een positieve uitslag zou kunnen krijgen.”
6. Doe eventueel een oefen-assessment
Als je je maximaal wilt voorbereiden, kun je een ‘oefen-assessment’ overwegen. Ambagtsheer: “Er zijn mensen die op eigen kosten eerst een soort ontwikkelassessment bij een ander bureau laten doen. Dat helpt om alvast een idee te krijgen van hoe je ongeveer beoordeeld zult worden. Soms helpt de feedback ook bij het verbeteren van je presentatie.”
7. Creëer geen onnodige stress
Probeer hoe dan ook rustig te blijven. Ligtelijn: “Zorg dat je weet waar je heen moet en dat je op tijd bent.” Baas: “Doe je best om goed uitgerust te zijn op de dag van het assessment. Je wilt natuurlijk het allerbeste van jezelf laten zien en een goede voorbereiding met voldoende rust vooraf kan je daarbij zeker helpen.”
8. Speel geen toneel
Blijf zo veel mogelijk jezelf tijdens het assessment. “Antwoord zo eerlijk mogelijk en kies bij meerkeuzevragen de antwoorden die het eerst in je opkomen”, zegt Markus. “Zo zorg je ervoor dat je je niet anders voordoet dan je bent, bewust of onbewust, en dat je ook echt bij de organisatie past mocht je worden aangenomen.” Van den Hoven: “Het heeft weinig zin om je anders voor te doen. Anders kan later alsnog blijken dat de organisatie niet bij je past of je niet op je plek zit.”
9. Na afloop: stel vragen over het assessmentrapport
Als je het assessmentrapport niet begrijpt, kun je gerust doorvragen. Ambagtsheer: “Aardig wat rapporten zijn nogal abstract geformuleerd. Aarzel niet door te vragen wat er bedoeld wordt met zulke ‘conclusies’. Leg de functieomschrijving er eventueel naast en vraag de assessor hoe je het per taak en doelgebied zal doen en waar je valkuilen en je succesmomenten zullen liggen. Je mag van de beoordelaar verlangen dat die een eigen oordeel herkenbaar weergeeft en dat hij of zij adviezen geeft waar jij zelf ook verder mee komt.
10. Vergeet niet te lachen!